"Κραυγές Ζώσες" - σχόλια & σχολιασμοί από τη Ζωή Σαβίνα

Συγχαρητήρια Χριστίνα μου!
Ήσουν μία εξαιρετική έκπληξη για μένα… Η παρουσίαση του βιβλίου σου «Κραυγές ζώσες» ήταν έξω από τα συνηθισμένα! Περίμενα ποιήματα -αλλά με κατέκλισε ένα θεατρικό δρώμενο με την αισθητική και ψυχική ύλη ενός καρδιογραφήματος σου, καθηλωτική ως προς τον ποιητικό μονόλογο/διάλογο των δύο ταλαντούχων ηθοποιών της Θάλειας Αργυρίου και του Γιώργου Ψάλτου. Εκεί στη σκάλα του ωραίου της ζωής μας και ανόδου και καθόδου να κουλουριάζεται η σκέψη συγκλονισμένη απ’ τα δικά σου λόγια άλλοτε ανεμική άλλοτε εξαγνιστική και παρηγορητική! Με πολλές ερμηνευτικές αναγνώσεις η ποίησή σου και ναι να δραπετεύεις τώρα με όποιον αέρα προτιμάς – να μας παίρνεις μαζί σου φίλη μου… 

Η αισθητική του βιβλίου σου με τις έξοχες ποιητικές απεικονίσεις των προσώπων (φωτογραφίες) -εικαστικώς πανέμορφη!!!
Μπράβο και στις Εκδόσεις «Ιωλκός» να μας δίνει ποίηση, την οικεία της ψυχής μας σχέση -τώρα που ο καιρός εδώ στην πατρίδα κοντεύει να χάσει την ψυχή του…                                          

~ ~Είμαι φως.        
Κυοφορώ το σκοτάδι                            
~ ~ Είμαι σκοτάδι
Τίκτω το φως.

...λές....

Ζωή Σαβίνα

Ποιήτρια 

www.zoesavina.com

"Κραυγές Ζώσες", του Πάνου Σταθόγιαννη

Θα αρχίσω λέγοντας ότι είναι αφάνταστα δύσκολο, αν όχι ανόητο, το να μιλάει κανείς αναλυτικά για την ποίηση. Τι να πει κανείς, ο οποιοσδήποτε, για την εναγώνια προσπάθεια του ποιητή να διαρρήξει την μεμβράνη αυτής της ταυτοσημίας που άλλοτε λέγεται «χωροχρόνος» κι άλλοτε «ψυχή» για να αγγίξει τη γενεσιουργό αιτία των πάντων, την τελεολογία τους, το άφατο και το άρρητο περιεχόμενό τους;

Η ποίηση είναι πέρα από τις ίδιες τις λέξεις και τις προτάσεις που αυτές συναπαρτίζουν. Πέρα ακόμα και από το νοηματικό τους φορτίο. Γι’ αυτήν, η γλώσσα είναι μόνο αφορμή. Και τελικός προορισμός αλλά με έναν τρόπο παράδοξο. Είναι σαν να λέμε (και εδώ κυριολεκτώ) ότι χρησιμοποιούμε τον έρωτα για να επανακτήσουμε την απωλεσθείσα παρθενία μας.

Έτσι, για την ποίηση δεν μιλάμε, την ποίηση μόνο τη διαβάζουμε. Κι αν είμαστε έτοιμοι ή μας πετύχει σε στιγμή κατάλληλη, μπορεί να μας φανερώσει ως «δι’ αποκαλύψεως» (με τη βιβλική σημασία αυτού του όρου) μυστικά βαθύτατα, να μας δονήσει στον ρυθμό που πάλλεται, τίκτει τον εαυτό του και πεθαίνει το κοσμικό αυγό, να μας παρηγορήσει, τονίζοντας παράδοξα λυτρωτικά την τραγικότητα της ύπαρξής μας. Έτσι όπως σε παλιότερους καιρούς έκαναν κάποια ανεξιχνίαστης βαρύτητας λόγια που έδιωχναν τις βασκανίες και το κακό μάτι.

Από αυτή την άποψη, μην περιμένετε να προβώ σε αναλυτικές δομές σχετικά με τις «Κραυγές Ζώσες» της Χριστίνας Κόλλια. Διαβάστε την. Αναζητείστε την εκεί – στις σελίδες της πανέμορφης έκδοσης της «Ιωλκού».

Επιτρέψτε μου απλώς να μείνω στη δομική της, έτσι όπως τουλάχιστον εγώ τη συνέλαβα, όπως και σε κάποιες σκέψεις (δεσμευτικές μόνο για μένα) μου γέννησε η ανάγνωσή τους.

Κατά πρώτον είναι ένα βιβλίο με δύο αρχές – την αντρική και την γυναικεία. Αρχέτυπα και οι δυο τους. Εννοώ τα αρχικά καλούπια από τα οποία προέρχονται όλες οι επιμέρους σημαδεμένες με φύλο μορφές και πρόσωπα.

Στέκονται αντικριστά και αυτοπαρουσιάζονται, ξεδιπλώνοντας την πιο βαθιά τους ουσία – την σπαρτιάτικη ο άντρας και την αθηναϊκή η γυναίκα. Μοιάζει πολύ ο ένας με τον άλλον. Αλλά και διαφέρουν ιλιγγιωδώς. Συχνά η διαφοροποίηση μίας και μόνης λέξης στην κοινότητα των λεγομένων τους, τους εξακοντίζει στους αντίθετους πόλους.

Το δεύτερο που θέλω να σημειώσω είναι ότι η αυτοπαρουσίαση που μόλις ανέφερα δεν έχει χαρακτήρα ναρκισσιστικό. Δεν έχουμε δηλαδή να κάνουμε με κάποιον ιδιότυπο και περίκλειστο «αυτισμό». Τα δύο αυτά πρόσωπα μοιάζουν να απευθύνονται το ένα στο άλλο. Άρα το ζητούμενο δεν είναι το «εγώ» (πώς είμαι εγώ, τι είμαι εγώ, με τι στοιχεία με έχει σημαδέψει ο θεός, η μοίρα ή –έστω– το κακό μου το κεφάλι) αλλά η επιδίωξη της σύνδεσης, της επαφής, της σχέσης. Με άλλα λόγια – κοίτα, είμαι αυτό. Και σου το παρουσιάζω, εσένα, του απέναντι (ή της απέναντι), διότι τείνω σε εσένα, εσύ με αφοράς.

Ένα τρίτο σημείο που παρατήρησα είναι ότι τα πρόσωπα αυτά, ο άντρας και η γυναίκα, στέκονται αντικριστά (κι ας τους έχει στο εξώφυλλο δίπλα - δίπλα αλλά με βλέμματα ασύμπτωτα). Θέλω να πω ότι ο ένας λειτουργεί ως καθρέφτης του άλλου. Κοιτάζονται. Ξέρετε για τους προγόνους μας δεν ήταν τα πράγματα που διά της ακτινοβολίας τους μπαίνουν μέσα μας, στον αμφιβληστροειδή μας και αποτυπώνονται. Κατ’ αυτούς, τα μάτια μας ακτινοβολούν, αγκαλιάζουν με τις δικές του ακτίνες τα πράγματα και έτσι τα γνωρίζουμε. Αλλά και τα επηρεάζουμε, τους προσάπτουμε στοιχεία της δικής μας υπόστασης. Ο Αριστοτέλης, επί παραδείγματι, έγραφε ότι αν μια γυναίκα με έμμηνο ρύση σταθεί για πολλή ώρα μπροστά σε έναν καθρέφτη, σιγά - σιγά ο καθρέφτης θα πάρει ένα χρώμα ελαφρώς πορφυρό. Με αυτό θέλω να πω ότι ο άντρας και η γυναίκα, της φίλης Χριστίνας Κόλλια, όχι μόνο αυτό αυτοπαρουσιάζονται, αλλά και –ως ένα σημαντικό βαθμό– ετεροπροσδιορίζονται. Ο καθένας τους είναι και αυτό που είναι, αλλά και αυτό που διακρίνει πάνω του και μέσα του ο άλλος.

Κι επειδή μίλησα για αντικριστούς καθρέφτες, έχουμε και εδώ αυτό που  σημειώνεται όταν δύο καθρέφτες στηθούν ο ένας απέναντι στον άλλον. Καθρεφτίζονται επ’ άπειρον, με μια πολλαπλότητα εν πολλοίς κοινότοπων ειδώλων. Και λέγοντας εδώ «κοινότοπων», μιλάω ασφαλώς για το αρχετυπικό του φύλου που φέρει ο καθένας μέσα του και πέρα από τις όποιες επιμέρους διαφορές κάνει όλους τους άντρες να μοιάζουν μεταξύ τους και όλες τις γυναίκες να μοιάζουν μεταξύ τους. Γι’ αυτό και είμαι σίγουρος ότι στη συγκεκριμένη ποιητική σύνθεση ο καθένας από εμάς θα ανακαλύψει και τον εαυτό του.

Κάνει επίσης τον άντρα να μοιάζει στη γυναίκα και να τη συναντάει λίγο πιο πάνω, σε ένα ανώτερο επίπεδο, όπου τα φύλα υποχωρούν για να δώσουν τη θέση τους στην έννοια και την πραγματικότητα του ανθρώπου. Υποχωρούν, δεν αναιρούνται. Δίνουν το χέρι τους το ένα στο άλλο. Σχετίζονται.

Με αυτή τη σχέση ολοκληρώνει τη σύνθεσή της η ποιήτρια και καλή φίλη Χριστίνα Κόλλια. Το ολιγόλογο (μόνο ένα ποίημα) τρίτο μέρος της σύνθεσης της είναι μια κραυγή σε τέμπο δυαδικό. Είναι ο άντρας αυτός που μιλάει. Είναι η γυναίκα. Είναι οποιοσδήποτε από τους δύο. Είναι και οι δύο.

Γιατί εν τέλει το εγώ, το όποιο εγώ, είτε θηλυκό είτε αρσενικό μέσα στη σχέση ολοκληρώνεται και πληρούται.

"Κραυγές Ζώσες", της Μαρίας Ματάλα

Λίγα λόγια για το έργο της Χριστίνας Κόλλια, «Κραυγές ζώσες»

Η Χριστίνα Κόλλια με το πρώτο ποιητικό έργο της εκφράζει ένα αισιόδοξο μήνυμα για την ζωή και τον έρωτα.

Στο έργο της «Κραυγές ζώσες» από τις εκδόσεις Ιωλκός, τα αρχέτυπα του άντρα και της γυναίκας συναντιούνται, γνωρίζονται και αποφασίζουν να συνοδοιπορήσουν. Η γνωριμία μέσα από τον παράλληλο ποιητικό μονόλογο του αρχέτυπου – γυναίκα και αυτόν του αρχέτυπου – άντρα, συνεχίζεται με την κατοπτρικά αέναη αντιμετώπιση τους. Η εικόνα του ενός συμπληρώνει τα λόγια του άλλου, επιτείνει τους προβληματισμούς του. Οι ταυτότητές τους σταδιακά συγκλίνουν, πρώτα αντίκρυ στους άλλους, εχθρούς και φίλους, κατόπιν στα μάτια των αδελφών τους, μέχρι την τελική μέθεξη. Το εγώ τους εκφράζει το θέλω τους, που σταδιακά γίνεται κοινό. Η κατοπτρική διαμαρτυρία τους μετουσιώνεται σε διπλή αναζήτηση, ένωση σωμάτων, εξομολόγηση, ένωση καρδιάς, απολογισμό, αυτογνωσία, ισορροπία, ένωση ψυχής.

Η φωνή τους υψώνεται, γίνεται ωδή, ωδή τράγου, κορυφώνεται γίνεται συνουσία και καταλαγιάζει αρμονικά. Η πρωτόγονη και άγρια φύση τους δίνει την θέση της στην διάθεση της αρμονίας, της ισορροπίας, της ελεύθερης βούλησης που καταλήγει σε δεσμό δυό ελεύθερων ανθρώπων. Ο καθένας από τους δύο βαδίζει προς την γαλήνη και την πληρότητα, τιθασεύει το πάθος του και ανυψώνει το ήθος του σεβόμενος τον εαυτό του πρώτα και μετά για τον άλλον. Η αρμονία του ζευγαριού παραπέμπει στον μύθο του ανδρόγυνου. Η χαλιναγώγηση του πρωτόγονου ένστικτου οδηγεί στην αυτογνωσία και την ισορροπία, στην πραγματικά αληθινή δύναμη του ανθρώπου.

Έργο κλειστό λόγω της μορφής και της σημειολογίας του, των αρχετύπων άνδρα γυναίκα, συνεκτικό και ουσιαστικό, έργο αρμονικά δεμένο, είναι παράλληλα έργο ανοικτό, με πολλαπλές αναγνώσεις, γεμάτο προβληματισμούς και ζητήματα διαχρονικά αλλά και εφήμερα, που μέσα από τον λιτό μονόλογο –διάλογο οδηγεί τους ήρωες στην αυτογνωσία για να επέλθει κάθαρση. Όμως, σαν έργο ανοικτό ελευθερώνει την δημιουργία του ίδιου του ζεύγους των ηρώων του, ξεφεύγοντας από την αρχική σχέση συγγραφέα και έργου. Το ζεύγος της Κόλλια γεννά και τίκτει την αγαλλίαση και την αισιοδοξία για όλο το ανθρώπινο γένος.

Η σελιδοποίηση του βιβλίου της Ζωής Ιωακειμίδου είναι τόσο αισθητικά προσεγμένη και συνεκτικά ταιριασμένη, δίνοντας μια πιθανή ανάγνωση στο ποίημα, μέσα από μια σειρά καλλιτεχνικών φωτογραφιών του Βασίλη Γιαννακόπουλου και της Μαργαρίτας Ράντεβα, με τα εκπληκτικά πρόσωπα της Μαίρης Τριανταφύλλου που είχε την ενδυματολογική επιμέλεια και του Γιώργου Καλογήρου

Η σημερινή θεατρική ερμηνεία των δύο εκπληκτικών ηθοποιών, Θάλειας Αργυρίου και Γιώργου Ψάλτου, κατά την παρουσίαση του βιβλίου στο Μουσείο Ηρακλειδών αποτέλεσε μια άλλη πρόταση πιθανής ανάγνωσης, που καλό θα ήταν να γίνει ταινία και συνοδευτικό DVD στο βιβλίο «Κραυγές ζώσες».

Τέλος, το ποίημα αυτό είναι όμως παράλληλα ένα μεγάλο τραγούδι που είναι ανάγκη να βρει τον μελωδό του, και να το σιγοτραγουδήσει όλη η Ελλάδα.

Εύχομαι καλοτάξιδο!

Μαρία Ματάλα
Εικαστικός - Κριτικός 

Dr. es lettres francaises et comparees

11 Ιουλίου 2013

«Κραυγές ζώσες», της Ελένης Γκίκα

Ο αξιοζήλευτος Άλλος...

Η Χριστίνα, είναι στη ζωή μου ένα από τα καλά του διαδικτύου.

Ο Κωνσταντίνος Κορίδης, υπεύθυνος των εκδόσεων Ιωλκός, ένα από τα καλά της ποίησης.

Και τελικά ναι, ο κόσμος γίνεται μια σταλιά για εκείνους που πρόκειται να συναντηθούν.

Έτσι δεν είναι κύριε Σταθόγιαννη;

Θάλεια μου, πόσο πολύ χαίρομαι που σε ξανασυναντώ!

Πρωτοπρόσωπο, αφηγηματικό, εξομολογητικό, ψυχαναλυτικό, το καινούργιο βιβλίο της Χριστίνας Κόλλια, αποτελεί μια διπλή ανάγνωση της ζωής.

Την θηλυκή και την αρσενική της, με όλες τους τις συνέπειες. Τα κοινά βάρη, πάθη, πρέπει, και τις διαφορετικές επιθυμίες, φυλακές, με ένα το ζητούμενο και για τους δυο: κάποια στιγμή να πετάξουν, να δραπετεύσουν. Γιατί είναι, ακόμα και θρησκειολογικά να το πάρει κανείς, η ελευθερία πιο πάνω κι απ’ την αγάπη. Μόνο ο ελεύθερος αγαπά.

Διαφορετικά θα μας έσωζε με το έτσι θέλω της δικής του αγάπης.

Αλλ’ ευτυχώς ή δυστυχώς, είμαστε απολύτως ελεύθεροι να βαδίσει ο καθένας μας ακόμα και στον χαμό.

Και η Χριστίνα αυτό τον σκοτεινό αλλά και φωτεινό κύκλο τον ξέρει.

Γι’ αυτό και οι τρεις ποιητικές της περίοδοι αναπτύσσονται σαν κύκλοι, εξάλλου αυτό μας ζητούν: μη μου τους κύκλους τάραττε, να μην ταράξουμε τους δεδομένους κύκλους της ζωής. Να σεβαστούμε τα όρια της φυλακής του φύλου μας κατά συνέπεια και της εποχής μας.

«κραυγή σε τέμπο θηλυκό»,

«κραυγή σε τέμπο αρσενικό»

«κραυγή σε τέμπο δυαδικό»

Κι απ’ τον γυναικωνίτη ως τον στρατώνα, αναζητώντας και οι δυο πλευρές το γράμμα που λείπει, βιώνουν κατ’ αρχάς ο καθένας μόνος την δική του φυλακή. Έχοντας απόλυτη επίγνωση ταυτότητας. Καταγωγής, θέσης και άποψης, χρέους.

Σε εμπόλεμη ψυχή ωστόσο κι οι δυο. Στη μοναξιά του περιττού αριθμού, μονάχα για θηρία ή για θεούς, πάντως σίγουρα όχι γι’ ανθρώπους.

Σε μια γειτονιά της Αθήνας γεννημένη εκείνη.

Κι εκείνος σε μια γειτονιά της Σπάρτης.

Έτσι αρχίζουν και τελειώνουν οι δυο ποιητικοί μονόλογοι, μπαινοβγαίνοντας απ’ το σκοτάδι στο φως κι αντιστρόφως. Στο μεταξύ, με εντελώς ποιητικό τρόπο, η κοινωνιολογική, πολιτική, φυλετική, φιλοσοφική, ψυχολογική, φυλακή και θέση.

Με μεθόδους διαφορετικές στην ίδια οδό:

«Εκλιπαρώ το Θεό μου:

Είμαι όμορφη;

Σαν εμένα» Αυτή.

«Προκαλώ το Θεό μου:

Είμαι ο Ένας;

Ο Καθένας,

Καγχάζει» Αυτός.

Ζητιανάκια σε άλλα Ναι και επίορκοι σε Όχι και για τους δυο δανεικά.

Με κοινούς εχθρούς και για τους δυο, τους οικείους ξένους, τα ίδια τ’ αδέλφια:

«Τρέμουν μη διαρρήξω

Τον κύκλο»

Το ξέρουν κι οι δυο.

Αλλά γνωρίζουν καλά και την πορεία τους προς το Φως, Ιφιγένεια και Ίκαρος, αναβάλουν για αύριο στην αρχή την απόφαση.

Μοναδικός δρόμος, ο άλλος.

Ο αξιοζήλευτος άλλος.

Το Μαζί που σώζει.

Που συμφιλιώνει.

Ολοκληρώνει.

Στον αιώνα του ενικού αριθμού.

Η δυαδική ποιητική κραυγή της Χριστίνας

Που απελευθερώνει.   

Σε μιαν εποχή όπου η ποίηση «το καταφύγιο που φθονούμε» αλλά και πώς αλλιώς;… Η Χριστίνα Κόλλια αναζητώντας τα χαμένα σύμφωνα του καθενός, αφουγκράζεται σε δυο κύκλους και τους παραδίδει έναν κύκλο φωτός.

Με μότο την Ασκητική του Καζαντζάκη και Σίσυφους να χτίζουν στην άμμο ωστόσο κι οι δυο σα να ‘ναι να χτίζουν στην πέτρα, δραπετεύουν σήμερα, στο θεϊκό ή ανθρώπινο παρόν, δεν τους χωρίζει πια μέσα στην ποιητική υπέρβαση το προπατορικό τους αμάρτημα.

Οφείλω να ομολογήσω ότι είναι ένα από τα πιο αισιόδοξα ποιητικά βιβλία που έχω διαβάσει. Με τον άνδρα και την γυναίκα, από μεγάλους τραγικούς να υπερβαίνουν δοξαστικά και υπεράνθρωπα τη μοίρα τους,

Να γίνονται

«ο αξιοζήλευτος άλλος».

Κι οι δυο μαζί

«Αυτός

Ο μέγας

Που δεν θα κάψει ποτέ

Τα φτερά»

Διότι επιτέλους όλα γίνονται τώρα:

«Δραπετεύω σήμερα.

Πετάω Τώρα.

Ζω μαζί σου».

Κι ίσως σ’ αυτήν ακριβώς εδώ τη φράση να βρίσκεται και το κλειδί.

Ευχαριστώ πολύ.

Χριστίνα μου, να ‘σαι καλά και να γράφεις! 

Κραυγές Ζώσες, ποιητικοί μονόλογοι, εκδόσεις Ιωλκός

Οι «Κραυγές Ζώσες» (εκδόσεις Ιωλκός, 2013) της Χριστίνας Κόλλια, είναι δύο κραυγές ζωντανές, παγιδευμένες. Η μία σ’ ένα γυναικωνίτη και η άλλη σ’ ένα στρατώνα, εξομολογούνται τις προαιώνιες ωδίνες τους. Τις κληροδοτημένες «εχθροπραξίες» τους.

Τις ανομολόγητες κι ομοούσιες αγωνίες τους. Δύο κραυγές, η μία θηλυκή και η άλλη αρσενική, μάχονται με τους κατεστημένους ρόλους τους αποζητώντας την ανατροπή του αρχέτυπου. Τη λύτρωση. Την έξοδο μέσα από τη δυαδική ειρήνη.